Làm thế nào để trở thành chuyên gia trong lĩnh vực Digital Marketing?

Sự chuyên môn hóa sớm sẽ cải thiện cơ hội phát triển sự nghiệp của bạn trong lĩnh vực Digital Marketing thuật số. Bài viết này sẽ giải thích lý do vì sao điều đó lại quan trọng.

Trong ngành Marketing Kỹ thuật số, số lượng người làm việc theo hướng tổng quát nhiều gấp 1.000 lần so với các chuyên gia. Ví dụ, trên LinkedIn hiện có khoảng 1,4 triệu người đảm nhận vị trí Marketing Manager (Quản lý Marketing), nhưng chỉ có khoảng 1.100 người làm Technical SEO (chuyên viên SEO kỹ thuật). Biểu đồ dưới đây cung cấp cái nhìn tổng quan về số lượng nhân lực làm việc trong các vai trò chuyên môn và tổng quát, đồng thời thể hiện mức lương trung bình hàng năm của họ.

Dữ liệu được lấy từ đâu?

Biểu đồ trên so sánh mức lương với số lượng nhân sự trong các vai trò Marketing kỹ thuật số. Dữ liệu được trích xuất từ hai nền tảng việc làm lớn là LinkedIn và Glassdoor, còn mức lương trung bình hàng năm được lấy từ Glassdoor. Tôi đã chọn dữ liệu từ hai nền tảng để có cái nhìn đa chiều và toàn diện hơn. Bạn có thể nghĩ rằng số lượng công việc trên mỗi nền tảng sẽ gần như tương đương vì các bài đăng việc làm đều là tài nguyên chung, nhưng thực tế không phải vậy. Số lượng tìm kiếm hàng tháng (Monthly Search Volume – MSV) được lấy từ SEMrush để cung cấp thêm góc nhìn về mức độ quan tâm của người tìm việc đối với các vai trò này trên Google. Những câu hỏi chính mà tôi cố gắng giải đáp là: “Công việc nào đang được tìm kiếm nhiều nhất so với các công việc đang được đăng tuyển?” và “Mức lương trung bình của các vị trí đó trong ngành Marketing Kỹ thuật số là bao nhiêu?”.

Mặc dù vậy, tôi khuyến khích những người làm Digital Marketing có mục tiêu trở thành CMO (Giám đốc Marketing) nên bắt đầu bằng việc chuyên môn hóa trước, sau đó mở rộng kỹ năng của mình. Tôi thậm chí cho rằng mô hình T-shaped Marketer (người làm marketing đa năng với kiến thức chuyên sâu ở một vài lĩnh vực) chưa được hiểu đúng và chưa hẳn là hướng tiếp cận tối ưu cho phần lớn mọi người.

Để tôi giải thích quan điểm của mình và đưa ra một số lời khuyên nghề nghiệp cho những ai mới bắt đầu trong lĩnh vực Digital Marketing hoặc đang cân nhắc thay đổi.

Thành công trong sự nghiệp phụ thuộc vào giá trị mà bạn mang lại

Hãy bắt đầu với điều cốt lõi tạo nên thành công trong sự nghiệp: giá trị.

Dù bạn định nghĩa sự nghiệp thành công như thế nào (sẽ được đề cập thêm ở khung thông tin dưới đây), bạn cần có khả năng tạo ra giá trị. Điều này đòi hỏi bạn biết cách thực hiện các nhiệm vụ cần thiết, có trí tuệ cảm xúc (emotional intelligence) và có mạng lưới quan hệ tốt (tôi chưa bao giờ thấy CMO hay VP nào mà không có mạng lưới kết nối mạnh mẽ). Tất nhiên, yếu tố may mắn cũng đóng vai trò quan trọng, nhưng tôi tin rằng sự chuẩn bị kỹ càng và tận dụng cơ hội tốt sẽ giúp bạn giảm thiểu những yếu tố không thể kiểm soát được. Do đó, tôi định nghĩa giá trị sự nghiệp là sự kết hợp của kỹ năng cứng + kỹ năng mềm + mạng lưới quan hệ.

Việc tăng giá trị bản thân sẽ dễ dàng hơn nếu bạn là một chuyên gia thay vì là một người làm tổng quát. Bạn có thể kết nối với mọi người tốt hơn và nhanh hơn vì lĩnh vực chuyên môn hẹp hơn. Bạn có thể xây dựng kỹ năng chuyên môn nhanh hơn nhờ sự hiểu biết sâu sắc về một lĩnh vực cụ thể, thay vì chỉ biết sơ lược nhiều lĩnh vực. Kỹ năng mềm cần thiết cho cả hai loại công việc, nhưng chúng đặc biệt quan trọng đối với các nhà quản lý. Đây là những lý do tốt để bạn bắt đầu sự nghiệp bằng cách chuyên môn hóa. Nhưng đó chưa phải là tất cả.

Kim tự tháp của nhân viên

Việc định nghĩa thế nào là thành công trong sự nghiệp có tính chủ quan rất cao. Thành công trong sự nghiệp có thể mang ý nghĩa khác nhau với từng người. Tôi không nghĩ ai cũng cần phải trở thành một nhà quản lý hay phát triển sự nghiệp quá nhanh. Điều quan trọng là mỗi người nên tìm được ý nghĩa trong công việc của mình. Một số người tìm thấy ý nghĩa ở việc đạt được một chức danh nhất định, một số khác lại cảm thấy ý nghĩa từ những tác động mà công việc của họ mang lại, và phần lớn mọi người tìm thấy ý nghĩa trong cả hai điều này. Tất cả chúng ta đều cần tiền, nhưng tiền không phải là thứ duy nhất tạo ra ý nghĩa trong công việc. Chúng ta thường nhận ra điều này khi đạt được một mức lương nào đó và có thể trang trải nhu cầu cơ bản nhất của mình.

Trong cuốn sách “P.E.A.K.”, Chip Conley giải thích rằng một sự nghiệp viên mãn sẽ cung cấp cho chúng ta ba nhu cầu: tiền bạc, sự công nhận và ý nghĩa. Chúng được xếp chồng lên nhau như một kim tự tháp, với tiền bạc ở đáy, sự công nhận ở giữa và ý nghĩa ở đỉnh. Chúng ta cần tiền để sống, sự công nhận để thành công và ý nghĩa để hoàn thiện bản thân. Nếu những nhu cầu này được thỏa mãn, công việc có thể trở thành thứ giúp chúng ta chuyển hóa bản thân theo hướng tích cực.

Polymath hay Monomath?

Thời kỳ Phục hưng đã khai sinh ra thuật ngữ “Polymath”, chỉ những người có kiến thức sâu rộng ở nhiều lĩnh vực. Những ví dụ tiêu biểu là Leonardo DaVinci, Aristotle và Bertrand Russel. Bạn cũng có thể coi Elon Musk là một Polymath, khi ông đã cách mạng hóa nhiều lĩnh vực như du hành vũ trụ (SpaceX), xe tự lái và xe điện (Tesla), giao thông (Boring Company), và thanh toán điện tử (PayPal).

Leonardo DaVinci, người điển hình cho khái niệm Polymath, là một ví dụ minh họa điển hình cho sự thành thạo nhiều lĩnh vực. Ngược lại, khái niệm “Monomath” chỉ những cá nhân có kiến thức chuyên sâu ở một lĩnh vực duy nhất. Những ví dụ tiêu biểu cho Monomath bao gồm Michael Jackson, Tiger Woods hay Bobby Fischer. Tất cả đều nổi trội trong lĩnh vực của họ nhưng điều quan trọng là họ bắt đầu rèn luyện từ rất sớm. Ví dụ, Tiger Woods bắt đầu chơi golf từ năm 2 tuổi và Bobby Fischer đã giành chiến thắng trong giải đấu cờ vua đầu tiên khi mới 12 tuổi.

Điều đáng chú ý là Polymath có cùng độ sâu kiến thức như Monomath, nhưng ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc trở thành một Polymath nghe có vẻ là mục tiêu lý tưởng, nhưng không phải ai cũng có khả năng đạt được. Đa số chúng ta phải lựa chọn giữa việc trở thành một “thợ săn” (tổng quát, biết nhiều lĩnh vực nhưng không sâu) hoặc một chuyên gia – trừ khi bạn có khả năng thực sự giỏi một lĩnh vực và sau đó chuyển giao kiến thức chuyên sâu đó sang một hoặc hai lĩnh vực khác.

Khái niệm Monomath và Polymath giúp làm rõ hai điều: Thứ nhất, việc chuyên môn hóa có giá trị rất lớn. Thứ hai, trở thành một chuyên gia giỏi thường dễ đạt được hơn so với trở thành một người tổng quát giỏi – ít nhất là ở giai đoạn đầu của sự nghiệp. Từ góc nhìn của Digital Marketing, cả hai đều có ưu và nhược điểm riêng, và cả hai đều cần thiết.

Hãy cùng phân tích những ưu và nhược điểm của việc trở thành một người tổng quát và một chuyên gia.

Ưu và nhược điểm của tổng quát hóa

Khi nhắc đến vai trò tổng quát trong Digital Marketing, chúng ta đang nói đến các vị trí như Marketing Manager hay Product Marketing Manager. Những người này thường đảm nhiệm nhiều lĩnh vực cùng một lúc.

Làm một người tổng quát giống như bạn đang ăn tiệc buffet. Bạn có thể chọn bất kỳ món nào và bao nhiêu tùy thích, nhưng khả năng bạn nhận được món ăn được chế biến thực sự công phu là khá thấp. Hầu hết các nhà hàng hàng đầu trên thế giới đều không phục vụ buffet.

Những người làm tổng quát thường có kiến thức nông hơn trong một loạt các kỹ năng và lĩnh vực. Điều này dẫn đến việc họ có một sự nghiệp vững chắc hơn nhưng lại khó đi sâu vào bất kỳ lĩnh vực nào. Người tổng quát đặc biệt có giá trị đối với các công ty nhỏ chưa thể thuê chuyên gia cho từng lĩnh vực. Nhưng càng về sau, khi công ty trưởng thành, họ lại cần các chuyên gia nhiều hơn. Các vai trò tổng quát có mức rào cản gia nhập thấp hơn vì kiến thức cơ bản dễ nắm bắt hơn, nhưng điều đó cũng có nghĩa là sự cạnh tranh khốc liệt hơn. Người tổng quát thường có mức lương cao hơn ở các vị trí cấp cao, nhưng khi bắt đầu sự nghiệp từ một vị trí tổng quát, bạn sẽ khó thăng tiến hơn. Đây là sự đánh đổi rõ ràng giữa độ sâu và độ rộng kiến thức.

Ưu và nhược điểm của chuyên môn hóa

Khi nói đến chuyên gia trong lĩnh vực Marketing Kỹ thuật số, chúng ta đang nói về các vai trò như Technical SEO hay Email Marketing Specialist. Họ là một phần của một lĩnh vực lớn hơn như SEO nhưng tập trung vào một phần nhỏ hơn và thường cần có kiến thức kỹ thuật sâu.

Làm một chuyên gia giống như gọi món tại một nhà hàng cao cấp. Sự lựa chọn có thể hạn chế, nhưng khả năng bạn nhận được món ăn tinh tế và đặc biệt cao hơn nhiều.

Người chuyên gia thường dễ thăng tiến trong sự nghiệp hơn vì họ phải đối mặt với ít cạnh tranh hơn và có nhu cầu tuyển dụng cao hơn. Nhưng họ cũng đối diện với rủi ro cao hơn khi vai trò có thể bị thay thế hoặc thay đổi (ví dụ, các PPC Manager đang dần bị thay thế bởi máy học – machine learning). Tuy nhiên, nhu cầu tuyển dụng chuyên gia thường rất cao vì kiến thức sâu và kỹ thuật khó đạt được. Chuyên môn hóa cho phép bạn tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể, nhưng cũng có thể khiến bạn bị giới hạn góc nhìn vì bạn chỉ tập trung vào một mảng duy nhất. Việc xây dựng danh tiếng dễ dàng hơn khi bạn là một chuyên gia sâu, nhưng sẽ khó khăn hơn để bạn trở thành một người tổng quát sau này, ví dụ như khi bạn muốn trở thành một nhà quản lý.

Vì sao bạn nên trở thành chuyên gia trước khi trở thành người tổng quát?

Như bạn đã thấy ở phần ưu và nhược điểm, không có con đường nào là tốt hay xấu tuyệt đối và không quyết định nào là mãi mãi. Bạn có thể bắt đầu ở một phía và sau đó thay đổi suy nghĩ. Bạn thậm chí không cần phải bắt đầu khi sự nghiệp của mình mới chớm nở. Bạn có thể chuyển hướng bất cứ lúc nào.

Tuy nhiên, nếu bạn muốn “vươn đến đỉnh cao nhanh nhất có thể”, hãy chuyên môn hóa sớm và tổng quát hóa sau. Đi sâu trước, rồi hãy mở rộng sau. Hãy trở thành một Monomath và sau đó sử dụng giá trị của bạn để trở thành một người tổng quát mạnh mẽ hoặc thậm chí là Polymath.

Kết luận: Chuyên môn hóa sớm, tổng quát hóa muộn

Câu trả lời cho câu hỏi “bạn nên chuyên môn hóa hay tổng quát hóa với vai trò một người làm marketing?” phụ thuộc vào nhiều yếu tố: thiên hướng cá nhân và tính cách của bạn, lĩnh vực bạn muốn chuyên sâu, liệu bạn muốn trở thành một người đóng góp cá nhân hay người quản lý, cơ hội mà bạn có và cả yếu tố thời gian. Nhưng nếu bạn muốn theo đuổi con đường quản lý và trở thành CMO một ngày nào đó, tôi khuyên bạn nên chuyên môn hóa trước và tổng quát hóa sau.

Thế giới cần cả người tổng quát và chuyên gia. Sẽ luôn có nhu cầu cho cả hai. Cũng như chúng ta cần có kiến thức chuyên sâu, chúng ta cũng cần những người biết kết nối mọi thứ lại với nhau. Tuy nhiên, những người tổng quát giỏi thường từng là những chuyên gia giỏi trước đó.