Ngày càng có nhiều nhà sáng tạo nội dung và nhà bán hàng chuyển sang các nền tảng độc lập để xây dựng doanh nghiệp của riêng mình, tránh khỏi sự phụ thuộc vào các nền tảng tổng hợp.
Tác động của đại dịch Covid-19
Đại dịch Covid đã gây ra những ảnh hưởng lan rộng mà chỉ dần dần mới được bộc lộ. Tôi may mắn chỉ phải đối mặt với thay đổi lớn nhất là làm việc tại nhà – điều mà tôi đã mong muốn từ lâu – và nhớ gia đình nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như vậy.
Hiện nay, có khoảng 50 triệu người trên toàn thế giới tự nhận mình là nhà sáng tạo nội dung và khoảng 2 triệu người trong số đó cho rằng họ là các chuyên gia. Riêng trên Etsy, nền tảng thương mại điện tử này đã có gần 8 triệu nhà bán hàng vào năm 2022, tăng 63% so với năm 2021. Một phần lý do là bởi nhiều người đã sử dụng thời gian đại dịch để dừng lại và suy ngẫm xem họ thực sự muốn làm gì và cách họ muốn dành thời gian sống như thế nào.
Sự chuyển dịch này có ảnh hưởng mạnh mẽ đến các nền tảng xã hội, thương mại và xuất bản. Tháng 4 năm 2020 đánh dấu một thời điểm quan trọng khi các cụm từ tìm kiếm như “cửa hàng trực tuyến” hay “kiếm tiền online” tăng đột biến. Một lớp người mới, bỗng nhiên ở nhà và không có việc làm, đã tìm kiếm cơ hội mới thông qua con đường khởi nghiệp trực tuyến – hay có thể gọi đó là cơ hội đổi đời.
Nền tảng hay nền tảng tổng hợp?
Các nhà sáng tạo nội dung và nhà bán hàng phải đối mặt với sự lựa chọn: xây dựng doanh nghiệp trên nền tảng tổng hợp (aggregator) hay trên nền tảng độc lập (platform). Những nền tảng như Instagram, YouTube, TikTok, Amazon, Etsy hay Medium đều là các nền tảng tổng hợp cung cấp sẵn cho người dùng một thị trường có sẵn. Dù vậy, chúng đi kèm với mức độ cạnh tranh khốc liệt hơn. Mặc dù các nền tảng này đã có sẵn lưu lượng truy cập và sự chú ý, nhưng họ sẽ tính phí để đổi lấy điều đó (và điều này hoàn toàn hợp lý). Ngoài ra, kết quả tìm kiếm của bạn sẽ được hiển thị bên cạnh hàng chục kết quả khác. Người dùng có nhiều lựa chọn, nhưng người bán và người sáng tạo phải cạnh tranh về giá cả và sự chú ý.
Trong khi đó, các nền tảng như Ghost, Substack, Shopify, WordPress, Wix hay Squarespace cho phép nhà bán hàng và nhà sáng tạo tự xây dựng doanh nghiệp của riêng mình và sở hữu mối quan hệ trực tiếp với khách hàng, nhưng họ lại phải tự xây dựng kênh phân phối riêng. Nếu muốn thay đổi nền tảng, họ có thể xuất và nhập dữ liệu khách hàng, nhưng trước tiên họ phải thu hút lưu lượng truy cập thông qua SEO, quảng cáo, hoặc sự giới thiệu.
Cuối cùng, cả hai lựa chọn đều có những lợi ích và hạn chế riêng. Đó giống như sự so sánh giữa việc thuê nhà và sở hữu nhà: thuê nhà mang lại sự linh hoạt, nhưng sở hữu nhà lại có thể giúp bạn gia tăng tài sản nếu chọn đúng thời điểm.
Cục diện của thị trường CMS (Hệ thống quản lý nội dung)
Vào giữa năm 2020, vài tháng sau khi đại dịch bùng phát, cục diện của thị trường CMS đã có sự thay đổi đáng kể. Số lượng website không sử dụng CMS (các hệ thống quản lý nội dung tùy chỉnh hoặc mạng xã hội) đã giảm mạnh. Cùng lúc đó, số lượng website sử dụng WordPress, Wix và Shopify tăng nhanh. Ngày nay, khoảng 45% số lượng website trên toàn thế giới sử dụng WordPress.
Nếu loại trừ WordPress và các trang không sử dụng CMS, chúng ta thấy rằng các nền tảng như Shopify, Wix, Squarespace và Webflow đang chiếm thêm thị phần, đặc biệt là từ giữa năm 2020.
Khi các công ty phát triển, câu hỏi đầu tiên bạn cần đặt ra là: Họ phát triển nhờ tăng trưởng của thị trường hay phát triển mặc dù thị trường đang chững lại? Câu hỏi này áp dụng tương tự khi tìm hiểu liệu các nền tảng như WordPress tăng trưởng nhờ có thêm người dùng trực tuyến hay vì họ chiếm thêm thị phần? Nhìn vào số lượng người dùng internet từ năm 2010 đến nay, có thể thấy đại dịch không đẩy nhanh sự tăng trưởng này mà nó vẫn tăng theo đường tuyến tính. Do đó, rõ ràng các nền tảng CMS đã chiếm thêm thị phần trong một thị trường có tốc độ tăng trưởng ổn định.
Cơ hội trên các nền tảng tổng hợp
Mỗi nền tảng tổng hợp đều cung cấp một cơ hội nhất định cho những ai muốn xây dựng lượng người theo dõi hoặc cơ sở khách hàng trên đó. Ban đầu, các nền tảng này sẽ cố gắng thu hút càng nhiều người dùng càng tốt. Những người dùng tiên phong sẽ gặp rủi ro cao nhất khi nền tảng chưa thành công, nhưng cũng sẽ có lợi ích cao nhất nếu nền tảng thành công vì họ là những người tiên phong.
Khi nền tảng đạt được lượng người dùng ổn định, cửa sổ cơ hội đó sẽ mở ra và cho phép bạn tiếp cận nhiều người hơn mà không cần trả phí. Sau một thời gian, khi nền tảng nắm giữ quá nhiều thông tin và bắt đầu lọc nội dung dựa trên mức độ liên quan, cửa sổ cơ hội này sẽ dần đóng lại.
Song song đó, các nền tảng bắt đầu tính phí cho khả năng hiển thị nhiều hơn. Trường hợp điển hình nhất là khi Facebook giảm mức độ tiếp cận tự nhiên vào năm 2018. Amazon, Google, Instagram và nhiều nền tảng khác cũng đã chuyển sang mô hình “pay-to-play” trong những năm gần đây.
Hiện tại, có vẻ như TikTok đang là nền tảng mở cửa sổ cơ hội lớn nhất cho người sáng tạo và nhà bán hàng. Tuy nhiên, người dùng cần cân nhắc kỹ giữa việc “thuê” (xây dựng trên nền tảng tổng hợp) và “sở hữu” (xây dựng trên nền tảng độc lập). Xu hướng chuyển dịch sang các nền tảng độc lập cho thấy tương lai đầy hứa hẹn cho nhiều doanh nhân và nhà sáng tạo nội dung.
TikTok có thể giữ cửa sổ cơ hội này mở lâu hơn nếu họ thành công trong việc chia sẻ doanh thu với các nhà sáng tạo nội dung. Nhiều doanh thu hơn cho nhà sáng tạo nghĩa là sẽ có nhiều người tham gia hơn. Dự đoán của tôi là TikTok sẽ tăng đáng kể số tiền mà các nhà sáng tạo có thể kiếm được và dần chiếm lĩnh vị trí hàng đầu từ YouTube. Cuối cùng, các nhà sáng tạo nội dung sẽ xây dựng kênh riêng của họ, rời khỏi sự phụ thuộc vào các nền tảng tổng hợp, và xây dựng nền tảng của riêng mình vì họ đã quá mệt mỏi với việc “thuê nhà”.
